Duygularımızı gereği şekilde yönetmek, ilaçtan daha yararlı ve etkili…
Duygusal sorunlar ve çözüm Önerileri başlıklı
yazı dizimizin her bir yazısında bazen açıktan, bazen dolaylı da olsa duygusal sorunları çözmek için
önemli bazı önerilere yer verilmiştir. Durumun dikkatinizden kaçmadığını
sanırım.
Dizimizin sonraki birkaç bölümünde duyguların tutsağı olmadan, hangi yöntemlerle
olumsuz duyguların üstesinden gelip daha avantajlı konuma nasıl
geçebileceğimizi incelemeye çalışacağız. Yöntemler, pasiften aktive doğru sıralanacaktır.
Hayatta pek çok iyi şeyin yanında, bazen çok ağır
zorluklarla da karşılaşabiliyoruz. Bu yazımızda en ağır ve hiçbir çözümün
olmadığı sorunlarla karşılaştığımızda ne yapabileceğimizi incelemeye
çalışacağız.
İşte size duygu denetiminde önemli bir yöntem: Kabullenme…
Pasif gibi görünse de oldukça etkili... Kanser, engellilik gibi çözümsüz sorunlar…
TANIM
Kabullenmek: Benimsemek, istemeyerek kendine mal etmek (TDK)
Bir olgu veya nesne, istemeyerek de olsa benimseniyorsa, o şey kabullenilmiş
demektir.
KABULLENMENİN YARARLARI
Kanser vb. ağır sorunlar karşısında “Neden ben? Bu iş niçin
başıma geldi?” vb. düşünceler, kişiyi olumsuzluğa, kötümserliğe sürükler. Bu da
kişinin vücut bütçesini buna bağlı olarak sağlığını olumsuz etkiler.
Böylesi durumlarda çözümsüz problemi kabullenmek, sorunu
çözmek gibi kişiyi rahatlatıyor. Kabul edilen nesne ve olayları beyin, artık
bir problem, bir tehlike olarak algılamıyor. Kişiye olumsuz etkisi fazla
olmuyor, birey sorunla barışık yaşayabiliyor.
ÖRNEĞİN:
Bir kanser hastasının hastalığını kabullenmesi ya da
kabullenmemesi durumunda neler yaşayabileceğini öngörmeye çalışalım.
Hastalığını bilen bir kanser hastası iki önemli sorunla
karşı karşıyadır. Birinci sorun, hastalığıdır. Kişinin vücudu hastalığı
tanımıştır. Vücut başarabildiği kadarıyla hastalıkla savaşmaktadır. Bu konu
incelememizin dışındadır. İkinci sorun ise hastalığı nedeniyle hastanın
yaşayabileceği üzüntü, korku, endişe, stres; kabullenme, kabullenmeme, ümitlenme
gibi süreçlerdir. Hastanın bu süreçlerden nasıl kazançlı çıkabileceğine göz
atalım.
ÜZÜLME
Hastanın doktorundan veya yakınından kanser olduğunu duyarak
aşırıya varmadan üzülmesi doğal bir durumdur. Fazla uzun sürmeyen duygularla
vücut baş edebiliyor.
KABULLENME
Hastalığını öğrenip üzülen hasta, giderek hastalığını
kabullenmeye başlar. Kendisi gibi başka hastaların da olduğunu, hastalıkla
beraber yaşayabileceğini, üzülse bile yapabileceği bir şeyin olmadığını vb.
şeyler düşünürse; yani hastalığını kabullenirse, hastanın beyni ve vücudu fazla etkilenmez. Hasta daha ferahlar. Hastalık
dışında olumsuz duyguların oluşturacağı ikinci bir yük vücuduna binmez.
Benzer biçimde Kendisinin veya yakınının engelini, yakınının
ölümünü kabul edenler de olumsuz durumdan fazla etkilenmiyorlar.
KABULLENMEME
Hastalığını kabullenmez, “Neden ben? Yakın bir zamanda
öleceğim.” vb. kurgularla hasta, uzun süre üzülür, kaygılanır, stres
yaparsa vücut bütçesi –dolayısıyla
sağlığı- olumsuz etkilenir. Vücutta kronik inflamasyon (iltihaplanma) artar.
Kişi kendini kötü hisseder. Tümör
dışında hastanın sırtına ikinci bir yük biner.
“inflamasyon, tümörün daha hızlı büyümesine neden olur…
Kanser hücrelerinin vücudun diğer kısımlarına bulaşma ihtimalleri de artar.” *
(sayfa: 291) Kısaca, uzun süre üzülen kişinin hastalığında ve başka
hastalıklarında artış görülme olasılığı yükselir. (Geniş bilgi: Hastalıkların
Kökeni başlıklı yazımda…)
ÜMİT DUYGUSU
(Alternatif Düşünceler)
Bu kez hastanın “
Hastalığımla mücadele edebilirim, hastayım ancak tıbbi yardım alarak ondan
kurtulabilirim. En azından ömrümü uzatabilirim veya bundan sonra daha konforlu
yaşayabilirim.” şeklinde kurgulamalar yaptığını düşünelim. Hastanın olumlu
düşünceleri ve hastalıkla mücadele azmi, vücudunda olumlu havaya neden olacak.
Beynini, hücrelerin çalışmasını, vücuttaki kimyasalları olumlu yönde
etkileyecek; belki de hastalığında iyileşme yönünde belirtiler gözlenecektir. Nitekim, mücadeleleriyle
savaşı kazanıp aramızda uzun süredir yaşayan pek çok kanser hastası vardır.
Geniş bilgi: Neşeli Olmanın Yararları…
Hastalıktan etkilenme durumu kişilere göre farklılıklar gösterebilir.
UZMANINDAN ÖNERİLER
Yazımızın bu bölümünde Amerikalı Lisa Fedman Barrett’in
duygularımıza hükmetmek konusundaki görüşlerine yer vereceğiz. Barrett’e göre:
“Duygularınıza hükmetmek için yapabileceğiniz en temel şey
esasında vücut bütçenizi formda tutmaktır.” * (s.255)… “Bunları sağlıklı
beslenerek, spor yaparak ve yeteri kadar uyuyarak başarabilirsiniz.” (s.256) Ve
tabii ki kendinizi hoşnut tutarak…
Sonraki yazı: HANGİ DURUMLARDA KABULLENME YÖNTEMİNDEN
YARARLANABİLİRİZ?
Dursun BİLGİN
Alıntılar ve esinlenme:
*Beynimizin Parmak İzleri, Lisa Fedman Barrett, Timaş
Yayınları 2021
