ÇOCUKLARDA KRİZ YÖNETİMİ

 Çocuğumuzun Tutturma ve Ağlamalarıyla nasıl Baş ederiz? Kriz yönetiminde; kesin, net, denenmiş çözümler bu yazıda.

Biyolojik ve psikolojik yönden sağlıklı oldukları halde, kurallara karşı gelen, ağlayan, isteğinde direten çocuklara bazı yöntemler uygulayarak onları kırmadan; sakinleşmelerini, kurallara uymalarını sağlayabiliriz

Bir kişi çocuğuna sözünü dinletemiyorsa; bu, çocuğun söz dinlemediğinden değil, o kişinin çocuğa sözünü dinletemediğindendir.(Üstün dökmen konuşması)

Çocuk sizin güç gösterileriniz, acındırmalarınızdan ziyade, uygulayacağınız yöntemlerle sağlıklı bir kişilik kazanacaktır.

Öncelikle çocuğumuzun ağlama ve tutturmalara alışmaması ya da alışmışsa çocuğumuzu bu davranışından vazgeçirebilmek için uygulayabileceğimiz tavır ve yöntemleri gözden geçirelim.

ÇOCUĞU ÖNCEDEN BİLGİLENDİRİNİZ, ÖNLEMLERİNİZİ ÖNCEDEN ALINIZ.

 Çocuklar yeterli bilgi ve deneyime sahip olmadıkları için olası olaylar, çocuğun başına gelmeden önce, ne yapmaları gerektiği oldukça kısa ve net olarak çocuğa açıklanmalı. Çocuklar, ilk kez karşılaşacakları ortamlarda nasıl davranacaklarını bilemezler. Oyun parkına, alışverişe, bir yere konuk olarak giderken, konuk geldiğinde vb. durumlarda önceden nasıl davranacakları çocuğa açıklanırsa; büyük olasılıkla çocuk, nasıl davranacağını bilerek, öğrettiklerinizin çoğunluğunu uygulayacaktır. (Hepsini uygulamasını beklemeyin) Öğretmediğiniz durumlarda ise, ne yapacağını bilemeyen, bocalayan çocuk, ilkel istekleri ve dürtüleri doğrultusunda hareket edip sizleri zor durumda bırakacaktır.

Benzer biçimde çocuğunuzu karşılaşabileceği tehlikeleri önlemek için önlemlerinizi önceden alınınız ya da çocuğunuzu aşırıya kaçmadan takip ediniz.

ÇOCUĞA AŞIRI KIZMAMA, BASKI YAPMAMA

Çocuğa aşırı kızmak, zorla susturmak ve baskı yapmak, çocukta tepkiye ya da doğal eğilimlerini içine bastırmasına neden olabilir. Aşırı uysallık veya inatçılığa sevk edebilir. (A.Yörükoğlu) Sakin, net ve kararlı olduğunuzda daha etkili olacaksınız.

ÇOCUĞUMUZLA KONUŞMA

Hatasız insan olmaz. Çocuğumuzun önemli hatalarından sonra, onu karşımıza alıp kızmadan, korkutmadan hatası ile ilgili sakince konuşup gerekli bilgileri verebiliriz. İkna edebilirsek o hatayı yapmamaya çalışacaktır. Çocuğumuz, fazla nasihat çekilmeden ara sıra kendisine bir şeyler öğretilmesini hoş karşılar, hatta zevk alır. Çünkü öğrenmek bir ihtiyaçtır.

Bu konuda önemli olan, konuşma ve bilgilendirmemizi kriz anında değil ortam sakinleşip yumuşadıktan sonra ve olay, gündemden düşmeden önce yapmamız önemli.

ÖDÜL VE GÖRMEZDEN GELME YÖNTEMİ

Bu yöntemi uygulayarak çocuğumuzu istediğimiz şekilde terbiye edebiliriz. Bu önemli konu ayrı bir yazıda ele alınmıştır. Bk. TekYöntemle Terbiye.

Burada dikkat edeceğimiz  nokta, çocuğun olumlu davranışlarını ara sıra “aferin” vb. sözel ödülle ödüllendiriyoruz. Olumsuz davranışını bırakması için herhangi bir ödül önermiyoruz. “Susarsan sana çikolata veririm” dediğimizde, o an sussa bile, ileri zamanlarda çikolatayı almak için ağlamayı alışkanlık haline getirecektir. Böylece ödülle çocuğumuzun olumsuz davranışını pekiştirmiş oluruz.

 SAKİN KALMA

Başkalarıyla ya da çocuğumuzla oluşabilecek bir kriz anında uygulanabilecek yöntemlerin en önemlilerinden biridir.

Çocuğumuz inatlaşıp isteğinde direttiği zamanlarda sakin kalıyoruz; ona herhangi bir tepki vermiyoruz. Çünkü ona kızmak, inatlaşmak, kendimizi acındırmak, ağlamak, yalvarmak gibi tepkiler çocukta yeni etkiler bırakarak olayı alevlendiriyor; olay daha büyüyüp içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Bu tür yöntemler, uzun vadede çocuk için daha sakıncalı olabiliyor. 

Ağlayan, inatlaşan çocuğumuza, “Sen susuncaya kadar bekliyorum” deyip bekliyoruz ya da kendi normal işimize dönüyoruz. Çocuk eylemini bir süre sürdürüyor. Bizden herhangi bir tepki alamayıp bir sonuç elde edemeyince, çocuk borusunun ötmediğini görüp sakinleşiyor.

 Çocuğun istekleri, sakin zamanında karşılanmayıp öfkeli zamanında karşılandığında, sözünde diretmeye ve inatçılığa alışıyor.

 Çocuğunuz sözünde diretme ve inatçılığa alışkınsa, yöntemden kısa zamanda sonuç beklenmemeli. Bu yöntemle birlikte diğer yöntemler de uygulanmalı. Ancak bu tavrımızı sürdürürsek, çocuktaki inatlaşma giderek azalacaktır.

İSTEĞİNİ ERTELEME

Her türlü yöntemi uygulayıp önlemlerimizi aldığımız halde isteğinde direten çocuklara uygulayabileceğimiz bir eğitim yöntemidir.

Çocuk içinden gelen istek ve dürtülerini (canının istediklerini) kontrol etmesini bilemediğinden, içten gelen bu istekleri doğrultusunda diretme ve inatlaşmaya girmektedir. Yavaş yavaş bu istek ve dürtülerini kontrol etmeye alışması için, kısa bir süreden başlayarak ve giderek süreyi uzatarak isteklerini erteliyoruz. Bize güvenebilmesi için o sürenin sonunda isteğini kesinlikle yerine getiriyoruz. Ör. Süt içmek için direten bir çocuk varsayalım. Saatte yelkovanı göstererek,  “Bu yelkovan şuraya gelince (5 dakikalık) sütünü vereceğim.” diyoruz. O arada ne yaparsa yapsın sütünü vermiyoruz. Gösterdiğimiz yere gelince o istemese bile sütünü veriyoruz. (O sırada çocuğun içten gelen isteği kaybolmuş olabilir.)

5 dakikaya alıştıktan sonra zamanla süreyi 10.20.30… dakikaya çıkararak “canının istediğini” kontrolde onu eğitiyoruz. Tüm isteklerinin karşılanamayacağını belirtiyoruz. Sonraki zamanlarda, istek ve dürtülerini kontrol etmeye ve ertelemeye alıştığı için çocuğumuz, eskisi kadar diretmiyor.

 Dürtülerimizi, bu anlamda nefsimizi, kontrol konusunda, biz büyüklerin bile fazla başarılı olamadığını hatırlatalım.

MOLA

İnternetten edindiğim bilgiler kadarıyla hatalı, kabul edilemez davranışları olan çocuklara bu yöntem uygulanıyor. Çocuk, odasında veya başka bir yerde kısa bir süre kendi başına bekletilerek (mola) hatalarını düşünme fırsatı veriliyor. Çocuğun olumsuz olarak etkilenmemesi için, profesyonellik gerektiren ve karşıt görüşlerin olduğu bu konuda sorumluluk almak istemiyorum.  Kendinizin araştırma yapmanızı öneririm.

DİKKATİNİ BAŞKA YÖNE ÇEKME

Çocuklarımı büyütürken benim de uyguladığım etkili ve etkisini hemen gösteren bir yöntemdir. Çocuk isteğinde diretip ağladığında, çocuğun dikkatini başka bir şeye yönlendiriyoruz, krize neden olan etkeni unutturuyoruz. Böylece çocukla kavga, gürültüye girmeden sorunu çözüyoruz. Ör. Ağlayan bebeğinizin gözünün önünde onun korkmayacağı renkli mendil, peçete ses çıkartan veya ışıklı bir oyuncağı hareket ettirin çocuk ne oluyor diye o nesneye bakarken susacaktır, oyalamayı biraz sürdürürseniz ağlamayı da unutacaktır. (Hemen deneyebilirsiniz)

Ağlama ve kriz anında, kendine oyalanacağı bir şey; oyuncak, yiyecek vb. verilebilir. Oyun veya herhangi bir etkinliğe yöneltilebilir.  Herhangi bir şey veya kitap, gazete vb.deki resimler gösterilebilir. Televizyonda herhangi bir şeye dikkati çekilebilir. Böylece çocuk, dikkatini çeken yeni şeye odaklanırken kriz ve ağlamasına neden olan uyarıcıyı unutur.

Aşağıda belirtilen yöntemleri uygulayarak çocuğumuzun dikkatini başka yönlere çekebiliriz:

A)     OLAY YERİNDEN UZAKLAŞTIRMA

Çocuğumuzun ağladığı veya inatlaştığı olay yerinden uzaklaşırsak yeni ortamdaki yeni uyarıcılar çocuğun dikkatini çeker ve çocuk önceki olayı unutur. Ör. Markette bizim almak istemediğimiz bir şeyi, al diye tutturuyorsa onu marketin başka bir bölümüne götürdüğümüzde yeni şeyler dikkatini çekecek ve önceki durumu unutacaktır. Sakıncalı bir nesne ile oynayan çocuğumuzun oradan uzaklaştırıp eline yeni şeyler verebiliriz .

Bununla ilişkin olarak çocuğumuz birileriyle kavgaya tutuşmuşsa, onlara zarar veriyorsa, çocuğumuzu o ortamdan uzaklaştırırız; arkadaşlarına zarar verdiği için uzaklaştırdığımızı, kendisine anlatırız.

B)      SORU SORMAK, SEÇENEK SUNMAK

Çocuğa kriz anında ilginç bir soru sorduğumuzda veya seçenek sunduğumuzda dikkatini o yöne çekerek eski olayı unutturmuş oluruz.  Yönteme alışınca ve yöntem iyi uygulananınca önemli ölçüde yararlı sonuçlar alınıyor. Ör. Bir kriz anında çocuğa, “Köpek geceleyin dışarıda üşür mü?”  diye sorup arkasından konu ile ilgili başka sorular sorabiliriz. Çocuk markette ağlıyorken, markette alacaklarımızı göstererek seçimi ona yaptırabiliriz. Evdeki oyuncaklarla ilgili sorular sorabiliriz.

 Seçenek sunma yöntemi, ara sıra uygulandığında, bazı kararlarda kendi görüşünün alındığını anlayan çocuk, bundan memnunluk duyar, özgüveni artar.

C)      KUCAĞA ALMA

Özellikle küçük yaştaki çocukları sakinleştirir, rahatlatır. Çocuğun kucağa alışmaması için, ara sıra uygulanmalı.

D)     ÇOCUĞU OYALAMA

Çocukla anlaşmazlık anında çocuk, herhangi bir etkinliğe yönlendirilir. Çocuklar oyalanacak her hangi bir şey bulamayınca canları sıkılır ve huzursuz olurlar. Çocuklar; Oyun, oyuncak, resim, oyun hamuru, televizyon, bilgisayar, oyun parkındaki oyuncaklar vb. nesnelerle kararınca oyalanırsalar, hem krize hem de can sıkıntılarına çözüm üretilmiş olur.

 Kendilerine bu konuda biraz rehberlik yapılmış çocuklar, kendi kendilerine oyalanacak bir şeyler bulup onunla meşgul olabilirler.

ÇOCUĞUMUZLA DOĞRUDAN İLİŞKİ KURMA

Çocukla doğrudan ilişki kurarsak, çocuk sınırları, kuralları öğrenir. Tepkilerimize göre davranışlarını değiştirir.  Onun için çocuğumuzla öncelikle normal ilişkilerimizi sürdürmeliyiz. Başa çıkamadığımız durumlarda yukarıdaki dikkatini başka yöne çekme yöntemlerine başvurabiliriz. 

Çocuğumuza uygun kendi geliştirdiğimiz yöntemleri uygulayabiliriz. Burada, her çocuğa uygun, farklı yöntemler, seyrek aralıklarla uygulandığında daha verimli olabilmektedir.

DAVRANIŞIN NEDENİNİ ARAŞTIRMA, DOKTORA, UZMANINA BAŞVURMA

Çocuğun olumsuz davranışlarına çözüm üretemediğimiz durumlarda çocuktaki o davranışın nedeni araştırılmalı.  (Niye öyle davrandığını kendisine sorabiliriz.)

Çocuk bizi örnek aldığından ve çocuğumuzu biz yönlendirdiğimizden öncelikle kendimizi gözden geçirmeliyiz. Çocuğa yaklaşım tarzımız ve yöntemlerimiz eğitsel olmayabilir. Ör. Çocuğa daha yararlı olacağını düşünerek çocuğu aşırı sevip kollayabiliriz. Oysaki her şeyin aşırısı gibi, çocuğu aşırı sevip korumak da sakıncalı. (Anne- babaların yeteri kadar eğitilmediği bu konularda yazılarımla yararlı olmaya çalışıyorum)

Bazı durumlarda, çocuğu o davranışa iten bizim tahminlerimizin dışında farklı nedenler olabiliyor. Çocuğumuzun biyolojik ve ruhsal yapısından kaynaklanan sorunlar veya çevresel bazı etkenler çocuğumuzu istemediğimiz o davranışa sürükleyebiliyor.

 Çözüm üretemediğimiz her konuda olduğu gibi, bu konuda da çözüm üretemediğimizde, doktor ve uzmanına başvurmayı alışkanlık haline getirelim. Unutmayalım, HER SORUNUN KESİNLİKLE BİR ÇÖZÜMÜ VARDIR.

 

İKİNCİ, ÜÇÜNCÜ YAŞLARINDA OLAN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ VE EĞİTİMLERİ

 

Anne babaların çocuklarını eğitirken en çok zorlandıkları çocuğun dönemi; çocuklarının ikinci, üçüncü yaşlarıdır, diyebiliriz.

Çocuk; ayakta durma, yürüme, konuşma gibi becerileri kazanmasıyla önemli ölçüde anneye bağımlılıktan kurtulmuştur. Çocuğun 12-36 aylık bu yıllarına Erikson, “Çocuğun Özerklik Dönemi” adını vermiştir. Bu dönemde çocuk, kendini çevresinden ayrı bir varlık olduğunu algılamaya başlar; bağımsız davranma, seçim yapabilme vb. yetilerinin temelleri bu dönemde atılır.

Bu dönem, çocuğun olumlu kişisel ve ruhsal özellikleri kazanması açısından önemlidir. Kişiliğinin büyük bölümü 6-7 yaşından önce şekillendiğinden, bu dönem iyi yönetilmezse ileride bazı kişilik sorunları ile karşılaşılabilir.

Psikanalitik Kurama göre, insanın ruhsal gelişimi, 0-3 yaşları arasında anneyle (veya annenin yerini tutan kişiyle) ilişkiler içinde biçimlenmektedir. Freud’a göre: “Yetişkinin davranışını, çocukluğundaki fazla doyum ya da doyumsuzlukları nedeniyle saplanıp kaldığı içgüdüleri yönetmektedir.” *

 

12-36 AYLIK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ

 

DENEYİMSİZDİRLER, TEHLİKELERDEN HABERSİZDİRLER, HER TÜRLÜ YAŞAM OLAYLARINI TEST EDERLER

Tehlikeli- tehlikesiz, doğru- yanlış, iyi- kötü, ayıp- normal- anormal vb. kavram ve davranışlarla ilgili hiçbir bilgi ve tecrübeleri yoktur. Yanına köz koysanız, eline alıp ağzına atmak ister. Eline geçirdiği ilaçların hepsini yiyip bitirebilir. Balkondan sarkar vb.

Deneyimsizliği nedeniyle yapabileceği büyük yanlışları fiziksel olarak engelliyoruz. Ör. Kibritle oynuyorsa, kibriti elinden alıp başka bir şey veriyoruz.

Çocuğumuzu tehlike ve büyük hatalardan korumak için kural ve sınırlamalar getiriyoruz. Onun tehlike ve yanlışlara düşmemesi için, ara sıra; net, açık, kısa bilgiler veriyoruz.

 Kazalara karşı gerekli önlemlerimizi alıyoruz. Deneyim kazanması için ufak tefek kaza ve yanlışları yaşayabilir. Eşyalarımıza küçücük zararlar verebilir.

Dikkatli, soğukkanlı olunmalı. Kesici, batıcı, yaralayıcı eşyalar ortadan kaldırılmalı. Değerli eşyalar uzanamayacağı yerlere konulmalı.

Yere düşünce, çoğunlukla kendi kalkıyor. Düşmesinden kendi sorumlu, başka bir şey suçlanmıyor.

Çocuk özellikle kendi deneyimleri, çevreden gördükleri, sizin öğretim ve denetimlerinizle yaşam tecrübeleri kazanacak; yanlışlar, doğrular zihninde şekillenecek ve bu doğrultularda ruhsal, kişisel ve toplumsal gelişimini sürdürecektir.

SALDIRMA EĞİLİMLİDİRLER

Doğuştan getirdikleri bu eğilimlerini, başkalarına vurarak, tırmalayarak ısırarak vb. yöntemlerle gerçekleştirirler. Bu gibi davranışlara çocuk alıştırılmamalı, elleri tutulup “hayır” denilerek engellenmeli.

“Saldırganlığını dışa atmasına yarayacak gürültü çıkaran oyuncaklar, tahta tokmaklar,   itilen çekilen arabalar vb. oyuncaklardan yararlanılabilir.” **

Parka, bahçeye, doğaya çıkarılmalı. Bağırmasına çağırmasına, koşmasına, atlamasına yuvarlanmasına kendini her şekilde ifade edebilmesine izin verilmeli. Oynayarak, hareket ederek çocuk enerjisini boşaltabilmeli.

KİRLİ, PASAKLIDIRLAR

Yine deneyimsiz oldukları için, kendi dışkısıyla, rastladığı pis diye nitelendirebileceğimiz başka şeylerle oynamaya, sağa- sola saçmaya, kendine ve başka yerlere bulaştırmaya eğilimlidirler.

 Kızmadan bilgilendirme, dikkatini başka yöne yönlendirme, o tür nesneleri erkenden ortamdan uzaklaştırma veya çocuğu o ortamdan uzaklaştırma gibi yöntemler burada da uygulanabilir

“Su, çamur, kille oynanmasına fırsat verilmeli bulaştırma ve kirletme eğilimleri karşılanmalı.”**

Banyo yapmadan önce suyla oynatılırsa, çocuk severek ve isteyerek banyo yapacaktır.

YARAMAZDIRLAR

Bu yaştaki çocukların yaramaz olmalarını, ruhbilimciler ve eğitimciler normal karşılamaktadırlar. Tam tersine sakin ve büyükler gibi olanlarını olağan olarak karşılamamaktadırlar. Bu yaş çocukları, dünyayı tanımaya, keşfetmeye yeni başlamıştır. Her şeye meraklıdır; araştırır, karıştırırlar. Doğal olarak, bu özelliklerini çevrelerine yansıtırken “yaramazlık” diye yorumlayabileceğimiz bir şekilde sergilerler. Kısaca, tatlı yaramazdırlar.

Örneğin: oyuncakları varken ev eşyalarıyla oynarlar. Biz onların eşyalarla oynadığını sanırız. Oysa onlar yeni tanımaya başladıkları o eşyaların ne olduklarını tanıyıp meraklarını gidermeye çalışmaktadırlar. Tıpkı bizim ilk gördüğümüz, merak ettiğimiz varlıklar gibi.

Siz eşyalarla oynamayı yasaklasanız bile, o merakını gidermek için gizlice onlarla oynayacaktır. Doğrusu: sizin gözetiminizde eşyaları incelemeleri.

Kendisine zarar gelmeyecek eşyaları, yeni alınan eşyaları ve oyuncakları beraberce inceleyin, daha sonra kendi kendilerine eşyalarla oynamamalarını öğretin. Gösterdiğinizin ne olduğunu anlatın. Eşyayı elletin, gözletin; içini, dışını, parçalarını (zarar gelmeyecekse) gösterin. Böylece hem merakını giderecek, merakını giderdiği için eşyalarla oynamaya fazla istek duymayacak; hem de sizin gözetiminizde eşyaları incelemeye alışacak, kendi kendine oynamayacak.

Başlangıçta belli bir süre oyuncaklarla birlikte oynayın. Oyuna yoğunlaştıktan sonra o tek başına oyuncaklarıyla oynamaya devam edecektir.

Yanıcı vb. kazalara neden olabilecek eşyalarla oynanmayacağını belirtip onlara yaklaştırmayın. Aşırıya kaçmadan gizliden takip edin. Diğer eşyaları beraberce tanıdıkları için tehlikelilere, sözünüze inanarak fazla yaklaşmayacaklardır.

“Çocuğa rahatça oynayabileceği döküp saçacağı bir yer ayrılmalı”**

ÇOCUK SÜREKLİ OLARAK SİZİ TEST EDER

 Çocuğun yaramaz olmasının diğer bir nedeni, özgürlüğünü, farklı bir kişi olduğunu kendi gücünü deneyen çocuk, kendini göstermek ve kanıtlamak için sizin dikkatinizi çekmeye çalışacak. Kendinin de doğru olup olmadığını bilemediği bazı davranışları sergileyip sizi ve sizin gücünüzü test edecektir. Örneğin: duvarları çizer

 Bu durumlarda olumlu davranışlarını destekleyin, Çocuğun olumlu davranışları görülmeli aferin nasıl yaptın vb. sözel pekiştirenlerle desteklenmeli.

 Olumsuz davrandığında, o davranışını sürdürmeye alışmaması için davranışıyla ve kendisiyle fazla ilgilenmeyin, onaylamayın, olumsuz tepkinizi verin, uyarın, öğretin, dikkatini başka şeye yönlendirin. Böylece çocuk, sizin ve çevredekilerinin tepkilerine, öğretimlerine ve kendi deneyimlerine dayanarak doğru ve yanlışları test edip zamanla ayırt etmeye başlayacak; kendi kendini yönetip denetleyecek; hem de güven duygusu pekişecektir.(bakınız: Tek Yöntemle Terbiye)

Kendi gücünüzü kaybetmeden, çocuğun bağımsızlığı desteklenip cesaretlendirilmeli.

 

TERSTİRLER, İNATÇIDIRLAR, İSTEKLERİNDE DİRETİRLER, AĞLARLAR

Çocuğumuz ilkel istekleriyle dünyaya gelmiştir. İçinden gelerek, isteklerinin karşılanmasını ve doyurulmasını istemektedir. Henüz istek ve dürtülerini kontrol etmeye alışmamıştır. Üstelik bebeklik döneminde tüm istekleri karşılanmıştır ve çocuk buna alışkındır. Bu nedenlerle çocuk inatçıdır, isteklerinde diretir, istekleri karşılanmazsa ağlar, hatta kendini yerden yere atar.

 Çocuk korkmadan isteklerini söyleyebilmeli. İstemesi ve bu konuda kararında mücadele etmesi, doğaldır; ayrıca faydalıdır. Çocuk kendi isteklerine ters düşen durumlarda görüşlerini kabul ettirmek için savaşım vermeyi öğrenecektir.

 Bu dönemde isteklerinin bir bölümü karşılanmalı; bazıları da karşılanmayarak nedeni ve tüm isteklerinin yerine gelemeyeceği somut olarak açıklanmalı. Böylece çocuk, istek ve dürtülerini kontrol etmeye ve ertelemeye yavaş yavaş alıştırılmalı.

Ağlayarak bir şey istememe kuralı hatırlatılmalı. İsteğinde diretme ve ağlama davranışından vazgeçirmek için, dikkati başka nesne ya da olaya yönlendirilmeli.

“Çocuk, ağır utandırmalar ve cezalarla karşılaşırsa, çocukta utanç ve kuşkuculuk duyguları yerleşir.”*** (Özellikle tuvalet eğitiminde)

ÇOCUK SEÇİM YAPABİLMELİ

“ Çocukta, bu evrede anlık karşıt eş-anlı iki eğilim arasında bir seçim yapabilme yetisi gelişmektedir. İşte bu evrede dışarıdan yapılacak denetim ve öğretiler, çocuğun seçim yapabilme yetisini aşırı uçlara götürmeyecek biçimde güven verici olmalıdır.”***

İsteklerini yerine getirme de olduğu gibi seçim hakkını kullanmada da dengeli davranılmalı. Seçimde söz hakkı sürekli onda biterse inatçılığa alışır; sizde biterse özerkliği zedelenir.

Fazla deneyimi olmadığı için tüm seçimi ona bırakmayıp sizin seçtiklerinizden ona seçim yaptırabilirsiniz. Ör. Elbise alırken sizin seçtiklerinizden, hangisini beğendiğini, sorabilirsiniz.

Her türlü yemeği yemeye alışması için bu yöntem bence yemeklerde uygulanmamalı. Yani yemek anında, “Hangi yemeği yiyeceksin? Hangi yemeği beğendin?” vb. sorular sorulmamalı. Ancak fazla yemesi ya da beğenmediği yemeği yemesi için çocuk fazlaca zorlanmamalı.

KURALLARI TANIMAZ, ONLARA UYMAK İSTEMEZLER

Çocuk, başlangıçta özerkliğini sınırsız bir özgürlük olarak kullanmak ister. Annenin kural ve sınırlamaları ile karşılaşıp, bir ölçüde anne ile anlaşmazlığa düşer. Eğitimli anne işi çekişmeye vardırmadan, çeşitli yöntemlerle üstesinden gelebilir. (özet)**

 Kural ve sınırlamalarla tamamen özgür olmadığını hissettiriyoruz.

Yavaş yavaş kural ve sınırlamaları koyup uygulamaya başlayın (bk. Çocuğumuza Kural, Sınır Koyma)

KENDİNE ZARAR VERME

Çocuk, isteklerini normal yollardan elde edemiyorsa, farklı her yönü denemeye kalkar. Ağlama, size baskı yapmanın dışında, eğer kendine zarar vererek, sizi yola getirebiliyorsa bu yöntemi deneyecektir. Bu yöntemle sizi etkilediğini anladıysa kabul edemeyeceğiniz isteklerinde, o da kendine zarar vermenin dozunu giderek artıracaktır. Böylece durum, giderek içinden çıkılmaz bir hale dönüşecektir.

 Başlangıçta normal yöntemlerle istekleri karşılanmalı; diğer olumsuz yöntemlere alıştırılmamalı. Fazla zorbalık ediyorsa istekleri karşılanmayıp çocuğun sakin bir zamanında nedeni açıklanmalı. Çocuk kesinlikle sizin kontrolünüzü ele geçirmemeli.

Huysuzlaştığında ilgi göstermeyin, sakinleştiğinde daha çok ilgi gösterin ve isteklerini karşılayın. Çocuğunuzla yukarıdaki sorunlara benzer sorunlar yaşıyorsanız, sonraki yazıyı mutlaka okuyunuz.

ÇOCUK SİZDEN İLGİ BEKLER

Çocuğu koşulsuz sevin, ilgilenin, çabalarını takdir edip yüreklendirin. Sorularını yanıtlayın. Meşgul olduğunuzda rahatsız ediyorsa izin vermeyin.

Başta tuvalet eğitimi olmak üzere, beslenme, konuşma, uyku eğitimi bu dönemde önemlidir. Bunların her biri ayrı bir yazı konusu. Sorununuz varsa, ilgili konularda araştırma yapabilirsiniz, uzmanına danışabilirsiniz.

12- 36 aylık ve dolaylarında çocuklarda görülen bu aksiliğin, geçici olduğunu, üçüncü yaşını tamamladıktan sonra (bireysel ayrılıklar nedeniyle biraz erken ya da geç) giderek daha söz dinler, daha sevimli bir çocuk olacağını unutmuyor, moralimizi bozmuyoruz. Birbirinden farklı çocukların, farklı davranışlar sergileyebileceklerini de göz önünde bulunduruyoruz.

Çocuğumuzun tutturma ve ağlamalarıyla nasıl baş ederiz? Kriz yönetiminde; kesin, net, denenmiş çözümler, bir sonraki yazı “ÇOCUKLARDA KRİZ YÖNETİMİ”nde.

 

 

Alıntı kısımlar:

*    : Rasim BAKIRCIOĞLU,  Çocuk Ruh Sağlığı ve Uyum Bozuklukları (s.49)

**  :  Prof. Dr. Atalay YÖRÜKOĞLU, Çocuk Ruh Sağlığı (s.53-58)

***: Prof. Dr. Orhan ÖZTÜRK, Prof. Dr. N. Aylin ULUŞAHİN, Ruh Sağlığı ve Bozuklukları (s. 98)

 

 

 

 

ÇOCUĞUMUZA SINIR KOYMA

Ülke sınırları, canlıların yaşam alanları, özgürlük vb. hepsinde bir sınırdan söz edilebilir. Canlılar kendi sınırlarında güvendedirler. Yani sınırlamanın birincil amacı o varlığın güvenliğidir. Herkesin belirli bir sınırları vardır. Kimse kendi sınırlarının ihlaline izin vermez. Bu yazımızda çocuğumuzun özgürlüğün sınırını ve eğitimsel yönünü incelemeye çalışacağız.

SINIR, yazıda işlenen eğitsel anlamıyla, çocuğumuzun özgürlüğüne koyduğumuz kısıtlamalardır.

 ÇOCUĞUMUZA SINIR KOYMANIN NEDENİ

 Yeteri kadar bilgi ve deneyime sahip olmayan çocuğumuzu, yanlış ve tehlikelerden korumak; kendine ve başkalarına zarar verebilecek davranışlarını engellemektir. Sınırlarla çocuk kendini güvende hissedecek, sınırlarla çocuğun gelişimsel gereksinimleri karşılanacaktır. Sınır ve kurala alışmamış çocuk, öncelikle ailesinin, sonra başkalarının sınırlarını ihlal edecek; ailesi ve çevresiyle anlaşmazlığa düşecek; onlarla çatışma içinde olacaktır. Çocuk sınırsızlık ve ailenin tutarsız davranışları nedeniyle şımarık davranışlar sergileyebilecektir.

Sınır ve kurallarla çocuk, yanlış, doğru, onaylanan,onaylanmayan davranışları seçecek, neyi yapıp neyi yapmayacağına karar verebilecektir.

Zamanla çocuk, sınırların kendi faydasına olduğunu test edecek, bize güveni artacak, sınırlamaları olumlu karşılayıp onlara uyacaktır.

ÇOCUĞUMUZA NE KADAR ÖZGÜRLÜK TANIYALIM; NE KADAR SINIR GETİRELİM?

 Bu konu, anne- babaların, hatta uzmanların bile zorlandığı konulardan. Öznel durumlara sınır koymak biraz zor.  Çocukların her biri, farklı ruhsal yapı ve farklı kişiliğe sahiptirler. Biz, bunların her birine aynı sınır ya da özgürlüğü tanıyabileceğimizi iddia edemeyiz. Ayrıca her kişinin ve her kültürün değer yargıları birbirinden farklıdır.  Farklı kültürlerde ve farklı değer yargılarıyla yetişen, birbirinden farklı kişilerin, çocuklarını yetiştirirken kendi ve kültürünün değer yargılarını göz önünde bulundurarak yetiştireceği açıktır.

 Sınırlama ve özgür bırakmada, denge oluşturmak önemlidir. Azı da çoğu da bir notada çocuğumuzu olumsuz etkileyebilmektedir.

ÇOCUĞUMUZUN SORUMLULUK VE ÖZGÜRLÜK SINIRI

Çocuğa Taşıyabileceği Kadar Sorumluluk Verilmeli, Fazlası Değil.

Çocuğun kendini geliştirebilmesi ve özgüven kazanması için taşıyabileceği kadar sorumluluk alması ve özgürlüğünü kullanması gerekecektir. Özgürlüğünü ve sorumluluğunu taşıyamayacağı, kendine ve başkalarına zarar verebileceği noktaya geldiğinde, özgürlüğüne sınır koyuyoruz. Örnekler:

ARKADAŞ EDİNME

Çocuğumuza arkadaş edinme ve seçme özgürlüğü tanıyoruz, hatta destekliyoruz. Ancak kendisine, başkalarına veya çocuğumuza kötü alışkanlık vb. her hangi bir zarar getirebilecek birisiyle arkadaş olmasına izin vermiyoruz.

SORUMLULUK ALMA

Çocuğumuz aile içerisinde fikrini söyleyebiliyor, kendi işlerini yapıyor, anne babaya yardımcı oluyor. Ancak aileyi yönetme sorumluluğunu alamıyor. Çünkü o sorumluluk, onun taşıyabileceği, kaldırabileceği bir sorumluluk değildir. Belli bir yaştan önce, yeterli deneyime sahip olmadan o işe kalkışır ve aile de izin verirse o aile zarar görür.

OYUN OYNAMA-FİLM İZLEME

Çocuğumuza bilgisayarda oyun oynamasına, televizyonda film izlemesine izin veriyoruz. Ne kadar süre izleyeceğine ve hangi filmleri izleyeceğine yaşını dikkate alarak sınır koyuyoruz. Çünkü belli bir süreden fazla izlemek, çocuğumuzun vücuduna, beynine, gözlerine zarar verebilecektir. Seviyesinin üzerinde şiddet vb. içeren filmler de çocuğumuzun duygularını, kişiliğini ve ruhunu olumsuz olarak etkileyebilecektir.

Yaşına uygun bir şekilde, bilgisayarda, oyuncaklarıyla ve dışarıda oynamasına;  verilen süreye uymak ve sonunda ortamı toparlamak koşuluyla izin veriyoruz.

NOT: Bir etkinlik bittikten sora çocuğumuzun sıkılmaması için başka etkinliğe yöneltmemiz gerekir.

EVDEN AYRILMA

Herkesin istediği şekilde seyahat etme özgürlüğü vardır. Bu özgürlüğü 3-4 yaşındaki çocuğumuza tanıyamayız. Gezi bir kenara dursun, onun sokağa çıkmasına bile izin veremeyiz. Çünkü bu onun kaldıramayacağı durumdur. Belli yaştan sonra onun sadece gündüz dolaşmasına izin verip akşamleyin döneceği saate sınır koyarız.

 Arkadaşının doğum gününe katılması vb. kurallarda esnemeler yapabiliriz. Ve gün gelir ki onun dünyayı dolaşmasını umursamayız. Çünkü biz, onun bu işin altından kalkabileceğini biliyoruz.

BASKINLIK DURUMU

Çocuğumuzun hem yönetilen hem yöneten bir kişilik kazanabilmesi için, evde çocuğa yeteri kadar söz hakkı tanınmalı, görüşlerine değer verilmeli, arada sırada baskın çıkmasına izin verilmeli. Ancak yeterli bilgi, deneyim ve olgunluğa sahip oluncaya kadar, çoğunlukla ‘son söz’ büyüklerde bitmeli. Kontrol tamamıyla sizde olmalı.

İSTEKLERİNİ YERİNE GETİRME

Çocuğumuz bize muhtaçtır. Halen yeteri kadar dürtülerini kontrol etmeye alışmamış, ilkel istekleri (nefis) güdümündeki çocuğumuz, bizden bazı isteklerde bulunup isteklerinin yerine getirilmesi için ısrarlı davranacaktır. Bu konuda hiç kimsenin tüm isteklerini yerine getirilemeyeceği açıklanmalı.

 Doyuma ulaşması için belli ölçülerde istekleri karşılanmalı. Yersiz istekleri yerine getirilmemeli. Nedeni açıklanıp ikna edilerek, dürtülerini kontrol etmeye alıştırılmalı. Burada bebeğimizin, tüm isteklerinin yerine getirilmesi gerektiğini unutmayalım.

YAPTIĞI DAVRANIŞTAN, GELECEKTE ÇOCUĞUN KENDİSİ VEYA BAŞKALARI ZARAR GÖRECEKSE O DAVRANIŞA ŞİMDİDEN KURAL, SINIR KONULMALI.

 Ör. Çocuğumuzun küçükken kendine güveninin artması için bize veya başkalarına vurmasını görmezden gelir, güreşte yeniliriz. Çocuğumuz bu yanlış davranışını alışkanlık haline getirecek; bizi dövmeye, başkalarına da saldırgan tavır takınmaya devam edecektir. Kendisinin yendiği babasına güveni azalacak kendini daha güvensiz hissedecektir. Ona baskı yapıp ezmediğiniz sürece sizin gücünüz onun için bir güvencedir. Her şeyde olduğu gibi burada da gerçekçi olunmalı. Çocuğun başkasına vurması, “Başkasına vurmak yok.” denip eli tutularak engellenmeli. Yoksa ileride bu sorunu çözmeniz oldukça zorlaşacak.

Bunun gibi başkasıyla oynarken ona zarar vermemesini öğütlüyoruz.

 NELERE SINIR GETİRİLEBİLİR?

Çocuğumuzun nasıl balkondan atlamasına,hiçbir koşulda izin vermiyorsak, mümkün olduğunca kendisine, başkasına zarar gelebilecek diğer davranışlarına da sınır koyuyoruz

.

Çocuğun sınırsız sayıda davranışına sınır getirilebilir.Etkili olabilmesi için en aza indirgememiz gerekir.

Kurallarla ilgili açıklama ve ilkeler, tümüyle “sınırlamalar” için de geçerlidir. Önceki yazıda açıklanmış olduğu için yeniden açıklanmayan,  “sınır koyarken, uygularken nelere dikkat etmemiz gerektiğine” göz atmak için, parantez içindeki renkli başlığı, (ÇOCUĞUMUZA KURAL KOYMA) tıklamanız yeterli.

SON SÖZLER

Hiçbir şekilde çocuğumuzu aşağılamıyoruz, ağır cezalardan(hatta ceza uygulamamak daha iyi) kaçınıyoruz. Çünkü çocuk cezadan bir şey anlamaz. Cezanın artısından eksisi fazladır.

Çocuk hata yaptığında, onun kişiliği değil, hatalı davranışı eleştirilmeli.

Çocuğumuzun deneyim kazanası için, koyduğumuz kural ve sınırlamalara uymadığında, onun bazen küçücük bedeller ödemesine göz yumuyoruz. Sorumluluğun kendisinde olduğunu hatırlatıyor, başka şeyleri suçlamasına izin vermiyoruz. Ne demiş atalarımız?.. “Bir musibet, bin nasihatten iyidir.”

Çocukla ilgilenen kişinin; sakin, net, kararlı, dengeli, tutarlı, sabırlı, demokratik tavrı, inatlaşmayı azaltır; karşısındakini sakinleştirir; çocuğun kural ve sınırları öğrenmesini sağlar.

Çocuk sizin kararlı olduğunuzu, kuralın kesin olduğunu anlayıncaya kadar; kuralı delme, ödün koparma deneyimlerine devam edecektir.

Kurallara ve sınırlamalara karşı gelen, ağlayan, isteğinde direten çocuklara bazı yöntemler uygulayarak onların sakinleşmelerini, kural ve sınırlara uymalarını sağlayabiliriz. Bu önemli konu,  yeni bir yazıda, ÇOCUKLARDA KRİZ YÖNETİMİ'nde ele alınıyor. 14.02.2020

Dursun BİLGİN

ÇOCUĞUMUZA KURAL KOYMA

   İki kişilik bir toplumdan Dünya toplumlarına kadar, toplumları ayakta tutan biricik temel, kurallardır. Toplum nasıl yönetilirse yönetilsin; ister monarşik, ister demokratik olsun, en ilkelinden en gelişmişine kadar, o toplumun ayakta kalabilmesi için, belirli kuralları benimseyip o kurallara uymaları gerekir. Bir arada yaşayan sadece iki kişi bile, belirli kuralları belirleyip o kurallara uymasalar aralarında anlaşamazlar.

Dini, vicdani kurallar, gelenek- görenekler, yasalar, görgü, trafik, oyun, sınıf, futbol, olimpiyat kuralları vb. tüm kurallar o toplumun yararınadır o toplumun bel kemiğidir.

Kurallarla özgürlüğümüzün kısıtlandığını sanırız. Oysaki özgürlüğümüzü kurallar sayesinde kullanabiliyoruz. Bir kargaşa ortamında özgürlüğünüzü ne kadar kullanabileceğinizi düşünebilirsiniz.

Kurallarla toplumda bir düzen sağlanır, karmaşa giderilir.

 Çocuklar, her oyuna başlamadan önce oyun kurallarını açıklar sonra oyuna başlarlar. Kural bozanları da oyuna almak istemezler. Kurallara uyulmadan o oyun oynanmaz.

Bizler bile kurallarını bilmediğimiz toplumlarda bocalarız.

Aslında kendimiz için de, zihnimizde kurallar koyup uyguluyoruz
.

ÇOCUĞUMUZA NİÇİN KURAL KOYMAK İSTEMİYORUZ?

Çocuğumuza kural koyduğumuzda, çocuğumuzun özgürlüğünü kısıtladığımızı, ileride çekingen, uyuşuk biri olabileceğini, bizi sevmeyeceğini düşünürüz. Onun mutsuz olmasından korkarız.

KURALSIZLIK (ANOMİE)
“Fransız sosyolog Emile Durkheim, bireyin sanki herhangi bir toplumsal ve moral kural yokmuş gibi keyfince ve sınırsız olarak davranmasına ‘anomie’ (kuralsızlık) adını vermiştir.

Yapılan araştırmalarda kuralları yok sayma, normsuzluk durumunun bireyleri, toplumsal yasaları da görmezden gelerek, bencilleşmeye, içine kapanmaya, kendisine olan saygısını kaybetmeye, suç işlemeye hatta isyana yönelttiği saptanmıştır.”(E.Kalaycıoğlu)

Kuralsızlıkta, ilkel isteklerin ön plana çıkması, baskın kişi ve grupların oluşması, hak kaybı ve kargaşa söz konusudur bu da kimsenin kabullenemeyeceği bir durumdur. Tüm toplumsal sistemlerde yasalara saygı söz konusudur.

Şu anda kargaşa içinde olan toplumlarda asıl sorun, insanların kuralları tanımamaları yeteri kadar kurallara uymamalarıdır. Bunu nedeni de yönetim boşluğu, iyi yönetilememe ve halkın eğitimsizliğidir. Gelişmiş toplumlarındaki kural saygısını, diğerlerinde pek fazla göremezsiniz.

KURALSIZLIĞIN ÇOCUK AÇISINDAN ZARARLARI

“Ailenin kuralsız, gevşek tutumu sonucunda; bencil, sorumsuz, şımarık çocuk yetişmesi doğaldır.” (A.Yörükoğlu) Deneyimi olmadığı için çocuk ne yapacağını şaşırır; muallakta kalır. Kişi, alışkanlığını ömür boyu sürdürebilir. Bireyin; toplumdan dışlanma, çatışma ve olumsuz tepki görme olasılığı artar.

Yetişkin otoritesinin ve disiplininin bulunmadığı, tamamen özgür bırakılmış durumlarda tepkiler daha sık ve şiddetli biçimde ortaya çıkar. Sürekli kavga ortamı oluşur. Bu da aileyi huzursuzluğa sürükler.

KURAL KOYMANIN YARARLARI

Çocuk tecrübesiz olduğu için her zaman disiplin ve yönlendirmeye, çocuğun gereksinimi vardır. Çocuğun bu gereksinimi konulan kural ve sınırlamalarla karşılanacaktır.

Kurallar, çocukta sorumluluk hissini geliştirir. Toplumsal kurallara uyma, dürtülerini kontrol etme, işbirliği yapma, hatalarını keşfetme, düzeltme motivasyonunu artırır. Birey kurallarla kendinin değerli ve güvende olduğunu hisseder. (çocuklu dünya)

Sınırlar önceden belli ise çocuk ne yapacağı konusunda bocalamaz. Sınır ve kurallar getirilerek yapılması olası yanlışların önüne, yanlış yapılmadan geçilmiş olur.

 Hepimiz kurallarla, sınırlarla yaşarız. Çocuğumuzu kural ve sınırlamalara küçük yaşta alıştırırsak, onun hayata ve topluma uyumu kolaylaşır; neleri yapacağını, neleri yapmayacağını; doğruları, yanlışları bilen; kararlı, sağlıklı bir birey olur.

Kuralların benimsenmesi zaman ve kültürlere göre değişiklikler gösterebilir. Kişilerin kurallara bakış açıları farklı olabilir.

KURALLAR KONULURKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Ev ve okul kurallarını, demokratik ülkelerde çıkarılan kanunlara benzetebiliriz. Kurallar, gereksinimleri karşılamak, ortaya çıkan sorunları gidermek amacıyla birlikte kararlaştırılıp uygulanmalı. Bu konuda evde ve okulda aşağıdaki hususlara dikkat edilmeli:

Kural belirlemeye çocuklar da katılmalı. Çocuklar da bir ölçüde büyükleri etkilerler. Özellikle çocuk ilkokula başladıktan sonra, evde ve okulda kuralların birlikte kararlaştırılması ve çocukların kararda yer almaları, çocukların kuralı daha kolay benimsemelerini sağlar. Kararda yer aldıkları için çocukların özgüvenlerini artırır.

 Üstten gelen “Şöyle olacaksınız” şeklindeki emir vb. kurallar tepki toplar, onlarda karşı gelme hissini uyandırır ve kolaylıkla benimsenmez.

Konulacak kuralla ilgili problem gündeme getirilerek, “Nasıl çözüm üretebiliriz?” diye onların fikirlerine başvurulur. Gerekirse okullarda oylama yapılabilir.

Kurallar, hep birden değil, zamanla ve gereksinimlere uygun olarak ele alınıp konmalı ve uygulanmalı. Evde veya sınıfta bütün kuralları bir anda gündeme getirmek, çocukların şaşırmalarına, sıkılmalarına, kurallara karşı tepki duymalarına ve kuralları benimsememelerine neden olur. Kurallar, çocuğun yaşına, durumuna, problemin çözmeye uygun olmalı, çocuğun gereksinimlerini karşılamalı.

Konulan kurallara, kural koymaya öncülük eden egemen kişi dâhil herkes uymalı. Çocuk söylenenden fazla, gördüğünü yapar. Kural yalnız çocuk için değil evdeki veya o toplumdaki herkes içindir. Kendimiz öncelikle o kurala uymalı, kurala uyduğumuzu çocuğa belirginleştirmeliyiz. Kuralı uygulayanlar hemfikir olmalı ve tutarlı davranmalıdırlar. Kendimiz kurallara uygun davrandığımızda, kural koymaya bile gerek kalmayacaktır.

Kural sayısı ne kadar az olursa etkileri o kadar fazla olur. Fazla kurallarla çocuk bunaltılmamalı. “5-6 yaşındakine 5-6 kuraldan fazlasına gerek yok”(O. Aydın) . Çocuğu sürekli uyarmak tepkiye yol açar.

KURALLARI UYGULAMA

Çocuğun sakın bir zamanında kural net bir şekilde söyleniyor. Kural koymanın nedeni, yararları ve nasıl uygulanacağı açıklanıyor. Ara sıra kural hatırlatılıyor.

 Kriz anında kural konulmamalı. Sık sık kural değiştirilmemeli. Kuralda çocuğa fazla esnek ya da katı davranılmamalı.

Çocuğun farklı bir kişilik geliştirdiği dikkate alınarak, kendini geliştirebilmesi için yeteri kadar fırsat ve sorumluluk verilip ona özgürlük tanınmalı.

 Çocuk deneyerek öğrenir. Çocuğumuza, kendine ve başkalarına zarar vermeyecek şekilde basit hataları yapmasına izin veriyoruz.

Çocuk, çocukluğunu yaşayabilmeli; onu, kurallarla aşırı mükemmeliyetçiliğe zorlamıyoruz

KURAL KOYMAYA NE ZAMAN BAŞLANMALI?

Çocuklarda kural algısı, dört yaşından sonra yavaş yavaş gelişmeye başlıyor; ama bilişsel olgunluğa erişemediklerinden kurallara uyarken tutarsızlık sergiliyorlar. 6 yaşından sonra kuralların neden olduğunu neden uymaları gerektiğini anlamaya başlıyorlar. O anlamasa bile kuralar konmalı.(Anneysen)

İzlenimlerime göre (net değil) ortalama bir- bir buçuk yaş dolaylarında kurallara başlanabilir. Küçük yaşlarda, yanlışlara düşmeden; çocuğumuza sakin, net bir şekilde kuraları öğretirsek; kurallara alışmaları kolay olur. Kurallara erken başlanınca çocukla çatışmaya fazla girilmez. Alışılmış yanlışları düzeltmek ve yanlıştan vazgeçirmek, daha zordur.

KURALA UYUM SÜRECİ ZAMAN İSTER.

Kural öğretilir öğretilmez hemen çocuğun eksiksiz bir şekilde kurala uyması beklenemez. Çocuğun kuralı özümsemesi, alışması zaman alır. Çocukla hemen çatışmaya girilmemeli. Bu süreçte, vazgeçmeden, sabırla, kararlılıkla; bağırmadan, kızmadan, yalvarmadan kuralı çocuğumuza öğretmeye devam ediyoruz.

EVDE HANGİ KURALLAR KONMALI?

Birinci Derecede Önemli Olanlar

“Kendine, başkalarına, eşyalara zarar vermek yok.

Tehlikeli davranışlarda bulunmak yok.

 İzinsiz eşya almak yok.

 Bağırarak ve ağlayarak konuşmak yok.” (G. Erdoğan)

 Kimseye vurmak yok

Diğer Kurallar

Burada sınırsız sayıda kuraldan söz edilebilir. Aşağıda belirlenen bazı örnek kurallar, bağlayıcı değildirler. Her çocuk ve aile yapısı birbirinden farklı olduğundan, her aile gereksinimlerine ve çocukta görülen yanlış davranışlara göre farklı kurallar koyup uygulayabilirler.

Zamanında yemeğini yer, zamanında uyur. Sabahleyin kalktıktan sonra yüzünü yıkar. Yemekten önce ve sonra ellerini yıkar. Dişlerini fırçalar. Elbisesini kendi giyer. Yatağını, odasını, oyuncaklarını kullandıktan sonra derli toplu tutar. Sabahleyin günaydın diyerek büyüklerini karşılar. Toplumun ortak mallarına zarar vermez ve sınırsız.

ÇOCUĞUMUZ KURALLARA UYUMADIĞINDA NELER YAPABİLİRİZ?

Kurallara karşı gelen, ağlayan, isteğinde direten çocuklara bazı yöntemler uygulayarak onların sakinleşmelerini, kurallara uymalarını sağlayabiliriz. Bu önemli konu ayrıca yeni bir yazıda ele alınıyor.

Not: Bu yazı, özellikle ilkokul öncesi çocuklar göz önüne alınarak hazırlanmıştır.
Sonraki yazı: ÇOCUĞUMUZA SINIR KOYMA